رازهای کهن بزقلعه در ارتفاعات گهور

طلوع آفتاب، دشت‌های اشتهارد را با نور گرمش نوازش می‌دهد. نسیم صبحگاهی، عطر خاک مرطوب و گیاهان کوهی را به مشام می‌رساند. راهی خاکی از جنوب مختارآباد به سمت قله‌ای سر به فلک کشیده به نام «گهور» یا «گبری» باز می‌شود؛ کوهی سترگ که گویی هزاران سال تاریخ را در خود پنهان کرده است.

از دامنه کوه، مناظری دل‌انگیز پدیدار می‌شود؛ دشت‌های وسیع و دره‌هایی که در نسیم صبحگاهی غرق رقص علف‌ها هستند. صدای خرد شدن سنگریزه‌ها زیر پا، حس ورود به دنیایی دیگر را القا می‌کند.

مسیر رسیدن به بزقلعه از میان صخره‌ها آغاز می‌شود. گفته می‌شود مصالح ساختمانی این قلعه با یاری بزهای آموزش‌دیده به بالای کوه منتقل شده است. هر قطعه سنگ و سفال، یادگاری از تلاش گذشتگان است که این ارتفاعات را به مکانی مقدس و مستحکم بدل کرده‌اند.

سنگ‌ها زیر نور خورشید می‌درخشند و سایه‌هایشان مسیر صعود را پیچانده است. گویی هر جای پا، پژواکی از سکوت دیرین این کوهستان است.در میانه راه، نسیم خنکی با بوی خاک، حس تنهایی کوهستان را بیشتر می‌کند. گاهی صدای دوردست آب، نویدبخش حیات در این ارتفاعات است.

پس از حدود یک ساعت پیاده‌روی، به دشتی صاف در قله می‌رسیم. اینجا بقایای بزقلعه، حکایت از روزگاری پر فراز و نشیب دارد؛ دیواره‌ها، اتاق‌ها و تکه‌های سفال، روایتی از تاریخ غنی، آیین‌های گذشته، دوران صفویه و افشاریه، و قصه‌های محلی را بازگو می‌کنند. این مجموعه، نشانه‌ای از هنر و همبستگی مردمان با طبیعت پیرامونشان است.

قدمت این بنا، طبق نظر کارشناسان، به قرون پنجم تا نهم هجری بازمی‌گردد، اما شواهد نشان می‌دهد که کاربری اولیه آن بسیار قدیمی‌تر و شاید مذهبی بوده است. برخی بر این باورند که نام اصلی بنا «بُرز قلعه» بوده، برگرفته از نام ایزدی باستانی مرتبط با برف، چشمه و آب. در دوران کهن، بر فراز قله‌ها آتش روشن می‌کردند تا برکت آب را طلب کنند. حتی واژه «البرز» نیز به همین ایزد باستانی نسبت داده می‌شود. این پیوند عمیق با طبیعت، فضایی از تقدس به این ارتفاعات بخشیده است.

برخی این مکان را بازمانده یک آتشکده، عده‌ای پناهگاه راهزنان و گروهی دیگر آن را متعلق به فرقه اسماعیلیه می‌دانند. با این حال، روایت رایج، آن را به دوران افشاریه نسبت می‌دهد؛ قلعه‌ای که در اختیار سلطان علی محجوب، حاکم وقت اشتهارد و ساوجبلاغ و یکی از سرداران نادرشاه افشار بوده است.

باد گرم و خشک از سوی کوه‌های جارو می‌وزد و سایه قله‌ها بر دشت‌های اطراف افتاده است. قصه‌های قدیمی اهالی درباره موجودات افسانه‌ای نگهبان گنج‌های کوه، هنوز نقل می‌شود.چشم‌انداز از بلندی‌های گهور به سوی دشت‌های اشتهارد، بسیار تماشایی است. کوه‌های البرز شرقی و جارو، چون محافظانی خاموش، بزقلعه را در بر گرفته‌اند. در اطراف، تپه‌های باستانی پلنگ‌آباد، امامزادگان زید و رحمان (سه گنبد)، بقعه امامزاده سلیمان و تپه دیزبون، چون نگین‌هایی درخشان، هر کدام بخشی از تاریخ و فرهنگ مردمان گذشته را بازگو می‌کنند. این مجموعه از آثار تاریخی، بزقلعه را به نقطه‌ای مهم در میراث فرهنگی منطقه تبدیل کرده است.

با نزدیک شدن غروب، نور طلایی خورشید بر دیوارهای باقی‌مانده می‌تابد و سایه‌ها بلندتر می‌شوند. هوا کمی خنک‌تر شده و با نوای شبانه کوهستان، فضایی عمیقاً رازآلود پدید می‌آید. رنگ سنگ‌ها و سفال‌ها در نور غروب، از خاکستری تا قرمز و طلایی، منظره‌ای دلنشین و شاعرانه می‌سازد.

بزقلعه فراتر از یک دژ قدیمی است؛ این مکان، نمادی از هویت فرهنگی منطقه به شمار می‌رود، جایی که باورهای کهن، دوران‌های تاریخی و افسانه‌های محلی در هم تنیده‌اند. در سکوت دیرینه این جایگاه، هنوز صدای تاریخ به گوش می‌رسد؛ صدای انسان‌هایی که با طبیعت و گذر زمان پیوند خورده و یادشان بر دل سنگ‌ها و خاک این قلعه نقش بسته است.

راهنمای دسترسی به بزقلعه

بزقلعه در استان البرز، شهرستان اشتهارد، بخش پلنگ‌آباد (رحمانیه)، روستای مختارآباد واقع شده است. مسیر دسترسی خاکی اما مناسب است و صعود به قله حدود یک ساعت طول می‌کشد. بهترین زمان برای بازدید، فصل‌های خنک سال است.